Kentalisgebouw St. Michielsgestel

De ramen

De zes ramen in de beide kapellen en het raam in het trappenhuis van de vroegere jongensafdeling zijn kort na voltooiing van het Doofstommeninstituut in neogotische stijl vervaardigd door het Roermondse atelier F. Nicolas & Zonen. De thematiek is deels afgestemd op de functie van het instituut: er zijn Bijbelverhalen in beeld gebracht waarin kinderen en mensen met een beperking een rol spelen.

Het Verzetsraam boven de hoofdingang van het gebouwencomplex is in 1942 uitgevoerd door Laurens Bleeker naar een ontwerp van Luc van Hoek. Glazenier Laurens Bleeker was familie van zr. Cornelia Bleeker, die in het Doofstommeninstituut werkzaam was. Haar familie schonk het raam. Voorgesteld is de aartsengel Michaël in gevecht met de draak.

Broeder François Mes heeft kort na 1945 twee gebrandschilderde ramen vervaardigd, geschonken door het seminarie Beekvliet als dank voor onderdak en hulp in de oorlogsjaren. Het betreft een Mariaraam in de gang naar de meisjesvleugel en een Jozefraam in de gang naar de jongensvleugel. Het felle kleurgebruik is beïnvloed door het expressionisme. Eerder, in 1916, maakte François Mes wandschilderingen in het voorportaal van de meisjeskapel.

Het Herdenkingsraam in het trappenhuis van de voormalige priesterafdeling is, evenals het Verzetsraam, van Luc van Hoek. Het dateert uit 1946 en is een schenking van oud-gijzelaars. Zij zaten in de Tweede Wereldoorlog enkele jaren gevangen in het seminarie Beekvliet en kregen toen clandestien voedselpakketten van het Doofstommeninstituut.

In de directiekamer ten slotte bevindt zich een klein losstaand glas-in-loodraam van Luc van Hoek: het ‘Gertrudishofraam’. Dit is afkomstig van het voormalige kloostertje de Gertrudishof, verbonden aan het Doofstommeninstituut.

De glazeniers

F. Nicolas en Zonen

Frans Nicolas sticht in 1855 in Roermond een atelier voor gebrandschilderd glas. Aanvankelijk voert hij vooral restauratieopdrachten uit, maar al snel maakt hij ook veel nieuwe ramen.

Zijn samenwerking met de architect P.J.H. Cuypers, die talrijke kerken bouwt in die periode, draagt hier in belangrijke mate aan bij en zijn bedrijf groeit uit tot het grootste in zijn soort van Nederland. Aanvankelijk zijn de ontwerpen vooral van Frans Nicolas zelf, maar aan het eind van de negentiende eeuw worden ook andere – vaak buitenlandse – ontwerpers ingeschakeld.

Door de toegenomen vraag naar gebrandschilderd glas krijgt het atelier een fabrieksmatige organisatiestructuur. Zo worden het tekenen van het ontwerp, het vervaardigen van het karton (ontwerp op ware grootte), het glas snijden, alsmede het beschilderen, branden en in het lood zetten van de ramen door gespecialiseerde ambachtslieden uitgevoerd. De nadruk ligt op neogotisch werk, maar atelier F. Nicolas kan leveren in alle mogelijke stijlen. Er wordt garantie afgegeven voor de degelijkheid van het werk.

In 1880 worden de beide zonen van Frans, te weten Charles en Frans jr., vennoten in het bedrijf, dat voortaan de naam F. Nicolas en Zonen gaat voeren. Frans jr. is vooral werkzaam als ontwerper en Charles heeft de zakelijke leiding. Het atelier is actief in heel Nederland, maar ook over de grens en probeert zelfs voet aan de grond te krijgen in de Verenigde Staten. Tal van glazeniers en kunstenaars vinden er een leerschool.

Vanaf de jaren twintig van de twintigste eeuw vervaardigt ook Joep Nicolas, een zoon van Charles, ontwerpen voor het bedrijf. Hij ontwikkelt zich algauw tot een van de belangrijkste Nederlandse glazeniers van zijn tijd, met een beweeglijke, schilderachtige stijl waarin neogotiek geen rol meer speelt. Elementen uit de vrije kunst worden door hem in de glasschilderkunst geïntroduceerd.

De Duitser Max Weiss neemt het atelier over als Joep Nicolas in 1939 naar de Verenigde Staten emigreert.

François Mes

Jaap Mes wordt in 1892 in een protestants gezin in Haarlem geboren. Hij volgt een opleiding aan de Haarlemse Kunstnijverheidschool en aansluitend een avondcursus aan de Amsterdamse Rijksacademie.

Tijdens de mobilisatie in 1916 wordt hij als soldaat ingekwartierd in het Doofstommeninstituut in St.-Michielsgestel. Op verzoek van Mgr. Hermus, directeur van het instituut, beschildert hij het voorportaal van de meisjeskapel.

Een jaar later bekeert hij zich tot het katholicisme en treedt hij in in de benedictijnenabdij te Oosterhout (N.-Br.). Zijn kloosternaam is François. Hij krijgt daar de opdracht muurschilderingen te maken voor de kapel. In 1923 verhuist hij naar de abdij Wisques in Noord-Frankrijk, maar keert nog regelmatig terug naar Nederland voor kunstopdrachten.

Tot op hoge leeftijd is hij werkzaam als kunstschilder, glasontwerper, glazenier, tekenaar en houtgraveur. Hij overlijdt in 1983.

Luc van Hoek

Luc van Hoek is in 1910 in Tilburg geboren en aldaar in 1991 overleden. Hij studeert Nederlandse taal en letterkunde aan de R.K. Leergangen in Tilburg. In de periode 1931-1946 is hij vooral actief als schrijver en dichter. In de jaren dertig manifesteert hij zich steeds vaker ook als tekenaar en illustrator.

In 1936 ontvangt Van Hoek zijn eerste grote kunstopdracht: hij ontwerpt gebrandschilderde ramen voor de St.-Nicolaaskerk in Valkenswaard. Talloze kerkramen zullen volgen, evenals andere kerkelijke kunstvoorwerpen, zoals altaren, kandelaars, paramenten (liturgische gewaden) en liturgisch vaatwerk. Hij werkt samen met de ateliers Van den Essen in Roermond en Van Leeuwen in Geldrop. In de jaren 1950-1968 beschikt hij over een eigen oven.

Van zijn profane werk verdienen de baksteenreliëfs speciale vermelding. De fraaiste voorbeelden zijn te vinden in Tilburg (o.a. gevel Kantongerecht).

Laurens Bleeker

Laurens Bleeker is geboren in 1905 te Beverwijk en gestorven in 1951 te Amsterdam.

meer informatie :

volgende :Jezus drijft de duivel uit

vorige :geschiedenis van het instituut